دی سدیم فسفات

دی سدیم فسفات (Disodium phosphate) یا دی سدیم هیدروژن فسفات که به اختصار DSP نمایش داده می شود، نوعی نمک مصنوعی از عناصر سدیم و فسفر است. این ماده شیمیایی جاذب رطوبت است و در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و پزشکی به‌‌ عنوان تثبیت‌کننده، بافر، معلق کننده و تسریع کننده مورد استفاده قرار می گیرد.

در این مقاله به بررسی خصوصیات، روش تهیه و کاربردهای این ماده می پردازیم و خطرات آن را شرح می دهیم.

خرید دی سدیم فسفات

برای استعلام قیمت دی سدیم فسفات با کارشناسان واحد فروش شرکت مبتکر اندیشان تماس حاصل نمایید تا کارشناسان ما سفارشات شما را ثبت و در کوتاهترین زمان ممکن ارسال نمایند.

خصوصیات شیمیایی و فیزیکی

این پودر کریستالی جذب کننده رطوبت است اما در دمای 100 درجه سانتی گراد تمام مولکول های آب خود را از دست می دهد و در دمای 240 درجه ی سانتی گراد به پیرو فسفات تبدیل می شود. 

دی سدیم هیدروژن فسفات در آب انحلال پذیر است اما در الکل حل نمی شود.

روش تهیه

تولید دی سدیم فسفات خلوص بالا

مرحله اول

واکنش خنثی سازی: افزودن آهسته سدیم هیدروژن کربنات (NaHCO₃) به محلول اسید فسفریک (H₃PO₄) و دمای واکنش تا 80-100 درجه سانتیگراد به مدت 2 ساعت باید کنترل شود. مقدار pH باید در محدوده 8.7-9.2 حفظ شود پس از خنک شدن محلول دی سدیم هیدروژن فسفات به دست می آید.

مرحله دوم

عملیات تبخیر و تغلیظ محلول دی سدیم هیدروژن فسفات و سپس آب دیونیزه به منظور حذف مولکول های ناخالصی جذب شده روی سطح اسپری می شود.

ترکیب شیمیایی حاصل وارد دستگاه خشک کن چنگکی می شود تا دی سدیم هیدروژن با خلوص 99.6 درصد حاصل شود.

روش دوم

دی سدیم فسفات با واکنش شیمیایی ساده بین اسید فسفریک (H₃PO₄) و هیدروکسید سدیم ساخته می شود.

H₃PO₄ + 2 NaOH → Na₂HPO₄ + 2 H₂O

 اتم های سدیم جایگزین دو اتم از سه اتم هیدروژن در اسید فسفریک می شوند و DSP تشکیل می شود.

کاربرد دی سدیم فسفات

این ماده شیمیایی به همراه تری سدیم فسفات در تصفیه آب مورد استفاده قرار می گیرد و در فرمولاسیون مواد شوینده نیز کاربرد دارد. برخی از مصارف آن عبارتند از:

صنایع غذایی

این ترکیب شیمیایی در صنایع غذایی نقش های متعددی را ایفا می کند از جمله کاربرد های آن تنظیم اسیدیته غذا، ضخیم کننده، تثبیت PH و حفظ سطح رطوبت است. همچنین در ترکیبات بر پایه روغن و آب نقش امولسیون کننده را ایفا می کند. این ماده می تواند بر کشش سطحی اجزای مایع در ترکیبات غذایی اثر گذاشته و فومینگ محصولات را بهبود بخشد.

مواد غذایی که حاوی این ترکیب شیمیایی می باشند عبارتند از برخی لبنیات مانند پنیر و ماست، گوشت و غذاهای دریایی جهت حفظ بافت و تازگی آنها، پاستا و… .

آیا مصرف مواد غذایی حاوی دی سدیم فسفات مضر است؟

فسفر ماده معدنی است که به طور طبیعی در غذاهای سرشار از پروتئین از جمله لبنیات، ماهی، گوشت و تخم مرغ یافت می شود و بدن شما به آن نیاز دارد تا کلیه ها، استخوان ها و ماهیچه ها به درستی کار کنند. اما افزودنی های غذایی این عنصر باید به اندازه مصرف شوند تا مقدار آن در بدن شما همیشه در دامنه ی مجاز قرار داشته باشد. باید توجه داشته باشید که بدن ما حدود 50 تا 60 درصد فسفر طبیعی را از طریق غذاهایی که می خوریم جذب می کند. اما مصرف یک ماده افزودنی غذایی این میزان را به 90 درصد افزایش می دهد و سبب تجمع کلسیم در بدن می شود. مصرف این ماده افزودنی برای کسانی که مشکلات کلیوی، بیماری‌های قلبی، ادم ریوی و مشکلات تیروئید دارند، خطرناک است.

مصرف پزشکی

در مواقع افزایش سطح کلسیم خون برای کاهش آن و در زمان کاهش سطح فسفات جهت افزایش آن تجویز می شود. برای محدود کردن برخی از انواع سنگ کلیه نیز می تواند مفید باشد، همچنین به عنوان داروی ملین جهت از بین بردن انگل و تخلیه روده قبل از کولونوسکوپی استفاده می شود.

صنایع آرایشی

استفاده از این ماده در محصولات آرایشی و بهداشتی بی خطر است و به مرور زمان در بدن انباشته نمی شود. دی سدیم فسفات در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی به عنوان عامل بافر، بازدارنده خوردگی و پوسیدگی، ماده معطر و تنظیم کننده pH کاربرد دارد.

در بویلر

ترکیبات فسفات افزودنی های رایج برای تصفیه آب دیگ بخار هستند. ترکیبات فسفات با ترکیبات آب سخت باقیمانده واکنش داده و لجن نرمی ایجاد می کند که از طریق دمیدن از بین می رود.

نساجی

دی سدیم فسفات DSP یک بافر قلیایی ملایم است و در صنعت نساجی برای سفید کردن و رنگ کردن پارچه هایی که به سطوح pH بالا حساس هستند مفید است.

از سایر کاربردهای این ماده می توان به عامل بافری در اسید و باز، لعاب شیشه و تولید پلاستیک اشاره کرد.

خطرات دی سدیم فسفات

حفاظت تنفسی الزامی نیست ولی در صورت استنشاق گرد و غبارات فرد را سریعا به هوای تازه ببرید و در موارد شدید به پزشک اطلاع دهید.

تماس مکرر یا طولانی مدت این ماده با پوست ممکن است باعث تحریک پوست شود. در زمان کار از دستکش استفاده کنید و در صورت تماس پوستی محل مورد نظر را با آب شویید در صورت علایم مشکوک به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

استفاده از عینک های مخافظ چشم هنگام کار الزامی است زیرا در تماس با چشم باعث تحریک خفیف تا متوسط ​​می شود. در این شرایط چند دقیقه چشم را با آب شستشو دهید.

گزارشات برای علایم بلع این ماده وجود ندارد بنابراین برای احتیاط در صورت بلع بلافاصله دهان را بشویید و اگر علایم غیر عادی مشاهده شد با پزشک تماس بگیرید.

شرایط نگهداری

در مکانی خشک و دارای تهویه مناسب به دور از مواد ناسازگار نگهداری کنید.

جمع بندی

به طور خلاصه می توان گفت دی سدیم فسفات یک ماده شیمیایی است که در غذاها، لوازم آرایشی، داروها و سایر محصولات به عنوان نگهدارنده، تقویت کننده طعم و بافر اضافه می شود. این ماده خصلت دارویی دارد و برای درمان یبوست و تمیز کردن روده قبل از کولونوسکوپی تجویز می گردد. این نوع نمک مصنوعی از عناصر سدیم و فسفر ساخته شده است و شیمیدان ها آن را در آزمایشگاه به روش های مختلفی تولید می کنند.