آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید)

توضیحات

آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید یک عامل اکسید کننده قوی و ضد عفونی کننده ملایم است که برای جلوگیری از عفونت بریدگی های جزیی، خراش ها و سوختگی ها استفاده می شود. این ماده با آزاد شدن اکسیژن باعث ایجاد کف می شود از این رو در محلول های آبی به عنوان سفید کننده و یا ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده ناپایدار است و برای تثبیت آن باید ماده ای اضافی همانند استانیلید و یا ترکیبات مشابه با آن را به محلول اضافه کرد.

در این مقاله، به بررسی خصوصیات هیدروژن پراکسید، کاربردها، روش تولید و نکاتی که باید حین کار با این ماده در نظر داشته باشید می پردازیم.

خرید آب اکسیژنه 

برای اطلاع از قیمت فروش آب اکسیژنه 35 و 50 درصد با کارشناسان واحد فروش شرکت مبتکر اندیشان در تماس باشید.

 

مشخصات فنی  آب اکسیژنه

فرمول شیمیایی	H2O2
جرم مولکولی	34.0147 g/mol
دانسیته	1.45 g/cm³
نقطه جوش	150.2 درجه سانتی گراد

این ماده محلولی رقیق از H₂O₂ است که دارای خلوص 3 درصد می باشد و در داروخانه ها نیز به فروش می رسد. محصول فوق بی‌رنگ و بی‌بوست، مزه تلخی دارد و کمی اسیدی است. این مایع یک اکسید کننده ی قوی است. رادیکال های OH ای که با تجزیه این ماده ایجاد می شوند، بیش از چند ثانیه در دسترس نیستند و در این مدت با خاصیت اکسیدکنندگی شدید خود، مواد آلی و معدنی را اکسید می کنند.

این ماده با خاصیت شدید اکسید کنندگی خود مواد آلی و معدنی که موجب فاسد شدن آب استخر میشوند را حذف می کند. بدین ترتیب نیاز به تعویض آب استخرها کاهش می یابد. 

تولید آب اکسیژنه

در گذشته هیدروژن پراکسید به واسطه ی هیدرولیز آمونیوم پروکسی دی سولفات که در اثر الکترولیز محلول آمونیوم بی سولفات در سولفوریک اسید حاصل می­شود، تولید می­شد: 

(NH4)2S2O8 + 2 H2O    →    H2O2 + 2 (NH4)HSO4 

یکی دیگر از روش های تولید این ماده، واکنش هیدروژن با آب است اما مشکلی که تولید این ترکیب با روش مستقیم دارد این است که از لحاظ ترمودینامیکی این واکنش به سمت تولید آب یک طرفه است، اگرچه در کشورهای مختلف استفاده از فلزات به عنوان کاتالیزور برای تولید بیشتر H₂O₂ مد نظر قرار گرفته اما نتیجه گیری قطعی حاصل نشده است. 

اما در حال حاضر تولید این ماده طی فرایند آنتراکوینون که در سال 1936 به رسمیت شناخته شد و در سال1939 اجرا شد، انجام می­شود.

بنابراین با وجود روش های متعدد، رایج ترین راه برای تهیه این ماده، خوداکسایش اتیل انتراکوئینول در حلالی مانند تولوئن یا اتیل بنزن است.

کاربرد های آب اکسیژنه

بهبود جوانه زنی بذرها 

بذرهای گیاهان برای حذف اسپورهای قارچ و همین طور افزایش قدرت جوانه زنی در این ماده خیس می­خورند.

ضد عفونی کننده 

این ماده یک ضدعفونی کننده خفیف است که در بریدگی های جزئی و خراش ها و سوختگی ها روی محل مورد نظر برای جلوگیری از ایجاد عفونت به کار برده می­شود. در واقع محصول فوق با رساندن اکسیژن کافی به محل آسیب دیده موجب تولید کف و در نتیجه حذف سلول های مرده و پاکسازی محل آسیب دیده می­گردد. 

همین خاصیت باعث شده است که علاوه بر موارد فوق از این ترکیب برای ضدعفونی پوست استفاده فراوان شود. البته استفاده باید با توجه به نوع پوست و مشاوره با پزشک متخصص صورت گیرد. 

از کاربردهای دیگر این ماده در حوزه زیبایی استفاده برای روشن سازی مو است. با توجه به آسیب های احتمالی که آب اکسیژنه می تواند داشته باشد، توصیه بر این است که هر 6 هفته یکبار و در ترکیب با جوش شیرین مورد استفاده قرار گیرد. 

باغبانی 

باغبان ها محلول هیدروژن پراکسید ضعیف را به محلول های آبیاری اضافه میکنند تا علاوه بر افزایش اکسیژن رسانی بیماری پوسیدگی ریشه گیاهان بهبود یابد.

ماده سفید کننده 

حدود 60 درصد از کل هیدروژن پراکسید مصرفی جهان به عنوان سفید کننده خمیرکاغذ است، دومین کاربرد پر مصرف برای تولید سدیم پربرات و سدیم پرکربنات که هردو به عنوان سفیدکننده خفیف هستند، مورد استفاده قرار می­گیرد.

تصفیه آب 

در صنعت تصفیه آب برای حذف ناخالصی های ارگانیک مورد استفاده قرار می ­گیرد که طی فرآیندهای اکسیداسیون پیشرفته مثل واکنش فنتون رخ می­دهد و منجر به تولید رادیکال های آزاد هیدروکسیل که بسیار واکنش پذیر هستند می شود. این رادیکال های آزاد قادر به از بین بردن آلاینده های آلی مثل ترکیبات آروماتیک و هالوژنه (که از بین رفتن آن ها عمدتا دشوار است) هستند.

عامل اکسیداسیون 

این ماده اسید ضعیفی است و در واکنش با فلزات تولید هیدروپروکسید یا نمک پروکسید می­ دهد، همچنین این ماده  اکسید پروکسید را به پروکسید مربوطه تبدیل می­کند. برای مثال کرومیک اسید پس از واکنش با هیدروژن پراکسید به شکل پراکساید آبی رنگ در می آید.

محصول فوق همچنین می­تواند ترکیبات سولفوره را اکسید کند که موجب می شود بوی نامطبوع خود را از دست بدهند. 

Ph−S−CH3 + H2O2 → Ph−S(O)−CH3 + H2O

سایر کاربرد های آب اکسیژنه

هیدروژن پراکسید به عنوان یک ماده نگهدارنده ایمن و میکروب کش شناخته می شود. سایر کاربرد های این ماده شیمیایی به شرح زیر هستند:

• لکه گیری از ظروف و لباس های آلوده و فرش و تابلو فرش، ضدعفونی کردن مواد غذایی مثل سبزیجات، پاک کردن شیشه و آینه از جمله کاربردهای خانگی این ماده هستند.
• هیدروژن پراکسید غلیظ، گونه ای از اکسیژن فعال شده است که در سوخت پرتاب موشک کاربرد دارد. 
• هیدروژن پراکسید به عنوان یک اکسید کننده قوی به کار می رود.

در نهایت، یکی از کاربردهای هیدروژن پراکسید استفاده از آن در فرمولاسیون کرم های آرایشی برای روشن کردن رنگ پوست است.

گرید خوراکی

محصول فوق به صورت خوراکی دارای غلظت 35 درصد می باشد . این ماده از 35 درصد هیدروژن پراکسید و 65 درصد آب تشکیل شده است. در صنایع غذایی از این ماده در فراوری پنیر و سفید سازی آرد گندم استفاده می گردد. همچنین به دلیل خاصیت ضد عفونی کنندگی این ترکیب از آن در بسته بندی مواد غذایی برای از بین بردن میکروارگانیسم ها نیز استفاده می شود. رقیق سازی این ترکیب با غلظت 35 درصد به دلیل آنکه دارای تثبیت کننده خاصی نمی باشد، گرید خوراکی نامیده می شود. گرید های تجاری این ماده به دلیل داشتن تثبیت کننده های استانیلید، فنول، سدیم استانات و تتراسدیم پیروفسفات نباید در صنایع  غذایی مورد استفاده قرار بگیرند.

خطرات هیدروژن پراکسید

پراکسید هیدروژن باید در محیطی خشک با تهویه مناسب و به دور از هرگونه ماده اشتعال زا ذخیره شود. بخار این ماده در شرایط آزمایشگاهی برای حیوانات سرطان زاست و لازم است برای حفظ ایمنی به صورت محلول آبی مورد استفاده قرار گیرند 

لازم است قبل از کاربرد این ماده برای شستشوی دهانی ان ماده را رقیق نمایید. البته باید مراقب بود تا این محلول قورت داده نشود. hydrogen peroxide خالص در صورت جوشیدن و گرم شدن ایجاد انفجار خواهد کرد و تماس آن با پوست می تواند منجر به سوختگی شدید شود، غلظت های بالای آن خطرناک است و میتواند آسیب جدی به پوست وارد کند. 

جمع بندی

آب اکسیژنه به صورت خالص یک مایع ناروانی است. این ماده مایعی بی رنگ و کمی چسبناک تر از آب است و با زحمت زیاد می‌توان آن را تهیه کرد. تعریف دیگری که از این ماده وجود دارد این است که مولکول آب به همراه یک مولکول اکسیژن اضافه است و در صنایع بسیاری برای ضد عفونی کردن ابزار، تمیز کردن سطوح، مراقبت از دهان، صنایع کشاورزی و… استفاده می شود. هنگام کار با این ماده شیمیایی باید به نکات ایمنی توجه داشت زیرا هیدروژن پراکسید خالص می تواند به پوست آسیب جدی وارد کند.