نیتریت سدیم

توضیحات

نیتریت سدیم (Sodium nitrite) با فرمول شیمیایی NaNO₂، یک ماده افزودنی رایج است که عموماً به گوشت و ماهی فرآوری شده به جهت حفظ مواد غذایی و جلوگیری از رشد باکتری در آن اضافه می گردد که گاهی منجر به مسمومیت های غذایی حاد می شود. این افزودنی غذایی همچنین رنگ جذابی به گوشت و ماهی می دهد. در حالی که این ماده به طور طبیعی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارد، استفاده از آن به عنوان یک ماده نگه دارنده ممکن است به سلامت شما آسیب برساند. 

در این مقاله به شرح خصوصیات، روش تهیه و کاربرد های این ماده می پردازیم و نکات ایمنی که لازم است در مورد آن بدانید را بررسی میکنیم.

خرید نیتریت سدیم

شرکت مبتکر اندیشان در زمینه فروش انواع مواد شیمیایی با تضمین کیفیت و خلوص بالا اماده ارائه مشاوره به شما مشتریان گرامی می باشد. برای استعلام قیمت نیتریت سدیم با کارشناسان فروش ما در تماس باشید.

خصوصیات شیمیایی و فیزیکی

 این ماده به صورت پودر سفید و بدون بو وجود دارد. در جدول زیر به برخی از ویژگی های این ماده اشاره شده است:

این ماده در آب حل می شود، در متانول نیمه محلول است و در دی اتیل اتر و الکل انحلال پذیر نیست.

روش تهیه

یکی از روش های تهیه سدیم نیتریت، تجزیه گرمایی سدیم نیترات است اما کاهش نیترات معمولاً با هم زدن براده های سرب یا براده های مس در نمک مذاب انجام می شود.

NaNO₃+ Pb →PbO + NaNO₂

تهیه این ماده در صنعت طبق واکنش زیر صورت می گیرد:

NO+NO₂+2OH^– →2NO₂^–+ OH

این روش از واکنش نیتروژن اکسید (نیتریک اکسید) و نیتروژن دی اکسید، با کاتالیزگر اکسید کننده آمونیاک در محلول های سدیم هیدروکسید یا سدیم کربنات انجام می شود.

کاربرد ها

این ماده در صنایع گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرد که در این قسمت به بررسی بخشی از آنها می پردازیم.

مواد غذایی

از سدیم نیتریت به عنوان مواد نگهدارنده در سویس و کالباس استفاده می شود تا مانع رشد باکتری های خطرناک مثل کلستریدیوم بوتولینوم (عامل بوتولیسم؛ مسمومیت غذایی حاد) گردند. همچنین ترکیب شدن این ماده با میوگلولولین و هموگلولولین گوشت باعث ایجاد رنگ مطلوب صورتی در گوشت شده و به آن حالتی جذاب و تازه می بخشد. به علاوه فاسد شدن گوشت را به تاخیر انداخته و باعث حفظ عطر و طعم ادویه های آن می شوند. اما اخیرا دلایلی برای منع استفاده از این ماده در صنایع غذایی مبنی بر سرطان زا بودن گوشت های فرآوری شده ارائه شده است و توصیه می شود تا از جایگزین های این ماده مانند شیره ی گیاهانی همچون کرفس و چغندر استفاده شود.

ترکیبات دارویی

از این ماده برای گشاد کردن عروق و به عنوان پادزهری برای مسمومیت با سیانید و سولفید هیدروژن مورد استفاده قرار می گیرد.

MSDS و اطلاعات ایمنی

این ماده باید در محیطی خشک، خنک و با تهویه مناسب نگهداری شود و نباید در معرض گرمای شدید، گرد و غبار، منابع احتراق، مواد قابل اشتعال، هوای مرطوب یا آب قرار بگیرد. 

ترکیبات ناسازگار با این ماده شامل عوامل کاهنده، اسید ها، آمین ها، کلرات ها، پرمنگنات ها، سیانید ها (مانند پتاسیم سیانید و سدیم سیانید)، هیپوفسفیت ها، نمک های آمونیوم، کربن فعال، نمک جیوه، یدید ها، استانیلید ها، آنتی پیرین ها، اسید تانیک و مواد آلی هستند.

خطرات

مصرف نیتریت سدیم خطراتی را در پی دارد که شامل موارد زیر هستند:

نیتریت سدیم مانعی برای انتقال اکسیژن

بدن شما ملزم به تولید میزان کافی از هموگلوبین است تا اطمینان حاصل شود که تمام سیستم های داخلی میزان اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد درست خود را دریافت می کنند. به گزارش انجمن پزشکی آمریکا، یک رژیم غذایی با میزان بالایی از نیتریت سدیم ممکن است به یک بیماری به نام متموگلوبینمیا منجر شود که شامل عدم توانایی گلبول های قرمز خون به جهت انتقال اکسیژن در سراسر بدن شما است. این وضعیت باعث مشکلات تنفسی می شود و می تواند حتی کشنده باشد. کاهش مصرف مواد غذایی دارای این افزودنی میتواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.

خطر ابتلا به سرطان

عکس العملی که بدن شما نسبت به این ترکیب شیمیایی می تواند داشته باشد بستگی به میزان مصرف مواد غذایی حاوی آن دارد. فیلیس آ. بالچ در کتاب خود به نام “نسخه ای برای رژیم غذایی سالم” گزارش می کند که نمک موجود در این ترکیب شیمیایی می تواند منجر به ایجاد واکنشی شود که یک ماده شیمیایی به نام نیتروزآمین را تولید کند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. انجمن پزشکی آمریکا اذعان دارد که نیتریت سدیم میتواند به سرطان دستگاه گوارش و مغز منجر شود. محدود کردن مصرف این مواد غذایی کمک به جلوگیری از وقوع این واکنش ها می گردد.

افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع یک در کودکان

دیابت نوع یک میتواند در نوزادان و کودکان خردسال زمانی که لوزالمعده آنها توانایی تولید انسولین را ندارد، رخ دهد. این مشکل اگر سطح انسولین به طور مداوم تحت نظر نباشد، میتواند به یک بیماری تهدید کننده حیات منجر گردد.

مصرف بالای نیتریت سدیم برای زنان باردار ممکن است خطر ابتلای کودک به دیابت نوع یک را افزایش دهد. انجمن پزشکی آمریکا اعلام می دارد که این خطر برای نوزادان پسر بیشتر است و به دلیل واکنش بدن شما با نیتریت سدیم اتفاق میافتد. خطر ابتلای دیابت نوع یک در دوران نوجوانی، اگر آب دارای نیتریت سدیم به میزان بالا نوشیده شود در حالی که باردار هستید یا به کودک خردسال خود بدهید، ممکن است رخ دهد.

سایر اثرات نیتریت سدیم

استفاده از رژیم غذایی سرشار از مواد حاوی نیتریت سدیم، می تواند باعث تحریک دستگاه گوارش شما شامل دهان، مری و معده گردد. اگر سوزش رخ دهد، ممکن است درد، خصوصاً درد شکمی را تجربه کنید. مصرف زیاد این ماده نیز می تواند به خون و رگ های خونی آسیب بزند. در میزان سمی، نیتریت سدیم به تسریع ضربان قلب و مشکلات تنفسی منجر شود.

جمع بندی

بطور کلی نیتریت سدیم یک نمک و یک آنتی اکسیدان است که برای نگهداری فرآورده های گوشتی استفاده می شود. اگر چه نیتریت رشد باکتری های عامل بوتولیسم را مسدود کرده و از فساد جلوگیری می کند ولی می تواند به سلول ها آسیب رسانده و همچنین به مولکول هایی تبدیل شود که باعث سرطان می گردند.