عوامل آلودگی هوا

هوا خالص و خشک از 78 درصد نیتروژن و 21 درصد اکسیژن تشکیل شده است. 1 درصد باقی مانده ترکیبی از دیگر گازها، مانند: آرگون (0.9 درصد)، همراه با مقدار ناخالصی و اضافات وارد شده به جو مانند دی اکسید کربن، متان، هیدروژن و هلیم است. بخار آب نیز یکی از اجزا طبیعی، هر چند کاملا متغیر، جو است. معمولا این نسبت از 0.01 تا 4 درصد تغییر دارد. در شرایط بسیار مرطوب هوا رطوبت آن ممکن است تا 5 درصد هم برسد. تغییرات بیولوژیکی، فیزیکی یا شیمیایی از عوامل آلودگی هوا است.

آلودگی وقتی اتفاق می افتد که گازهای مضر، گرد و غبار، دود وارد جو شود و باعث می شود گیاهان، حیوانات و انسان ها به دلیل کثیف شدن هوا، به سختی زنده بمانند. لایه اوزن که به عنوان یک مدار تعادلی برای تمام اکوسیستم های روی سیاره زمین عمل می کند در نتیجه افزایش گرمایش زمین که اصلی ترین دلیل آن افزایش گازهای گلخانه ای است رو به تخریب و از بین رفتن است و این روند زیان بار می تواند اصلی ترین پیامد این مشکل باشد.

عوامل آلودگی هوا

 عوامل انسانی آلودگی هوا

سوختن  منابع  فسیلی

گوگرد دی اکسیدی که ازسوختن منابع فسیلی مانند ذغال سنگ، نفت و… تولید می شود، یکی از دلایل اصلی این معضل است. آلودگی ناشی از وسایل نقلیه مانند اتومبیل، قطار، هواپیما که ما روزانه به آنها تکیه می کنیم تا نیازهای معمولی زندگی خود را با آنها رفع کنیم بسیار زیاد است. بکار بردن بی رویه در استفاده از وسایلی که سوخت را به شکل نامناسب یا ناقص می سوزانند با انتشار بیش از اندازه گاز مونو اکسید در هوا باعث می شوند که محیط زیست دچار آسیب بسیار جدی شود. البته گاز نیتروژن اکسید همراه با این گازها نیز عاملی تاثیر گذار است.

صنایع  کشاورزی

​​استفاده از آفت کش ها، حشره کش ها و کودها در زمین های کشاورزی یکی از منابع اصلی پخش شدن آمونیاک در هوا است که یکی از خطرناکترین گاز ها موجود در جو است. همچنین نفوذ این ماده به درون خاک و از آنجا به آب های زیر زمینی دلیل آلودگی  آب ها  است.

فاضلاب و پساب کارخانه ها و صنایع

شرکت های تولیدی حجم  بسیار زیادی از مواد زیان بار برای محیط زیست مانند مونوکسید کربن، هیدروکربن ها، ترکیبات آلی و مواد شیمیایی را در هوا آزاد و رها سازی می کنند. این عامل باعث پایین آمدن کیفیت هوا می شود. پالایشگاه های نفت و صنایع پتروشیمی با تولید و تصفیه هیدروکربن های مختلف باعث آلودگی در سطح زمین می شوند. البته این کارخانه ها و صنایع تولیدی تقریبا در سراسر جهان هستند.

استخراج ازمعادن 

در طی این فرآیند موادی معدنی که به شکل سنگ معدن در قلب زمین جای گرفته اند بوسیله عملیاتی مانند انفجار، حفاری و یا با استفاده از دستگاه های بزرگ استخراج می شوند. در طی فرآیند گرد و غبار و مواد شیمیایی که استفاده می شود در هوا پخش می شود. این یکی از دلایل بحرانی شدن وضعیت سلامتی ساکنین و کارگران در اطراف معادن است.

آلودگی در خانه 

مواد به کار رفته برای پاک کردن وسایل خانگی، لوازم نقاشی، مواد شیمیایی سمی را در هوا پخش می کنند که باعث سمی شدن آن می شود.

عوامل طبیعی آلودگی هوا 

دی اکسید گوگرد (sulphur dioxide) 

منابع طبیعی این ماده شامل فعال شدن آتشفشان ها و انتشار گرد و غبار و گاز های آن، فساد و تجزیه بیولوژیکی، آتش سوزی های جنگل ها می شوند. مقادیر واقعی از این نوع آلاینده های طبیعی در جهان به سختی قابل اندازه گیری است.

اکسید نیتروژن ( nitrogen oxides)

منابع طبیعی این آلاینده شامل آتشفشان ها، اقیانوس ها، تجزیه زیستی و اشعه های رعد و برق هستند.

اُزون (Ozone)

یک آلاینده فتوشیمیایی ثانویه است که نزدیک سطح زمین است و در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی که در نور خورشید اتفاق می افتد است. با این حال، حدود 10 تا 15 درصد از ازن سطح پایین از اتمسفر فوقانی (که به نام استراتوسفر شناخته می شود) حمل می شود، جایی که از طریق تابش اشعه ماوراء بنفش (UV) در اکسیژن (لایه اوزون) شکل می گیرد.

ترکیبات آلی فرار (VOCs)

این ترکیبات به طور طبیعی توسط گیاهان و درختان تولید می شوند. ایزوپرن (Isoprene) یک VOC معمولی است که توسط پوشش گیاهی منتشر می شود و بعضی معتقدند که یکی از عوامل مهم برای بیماری هایی مانند آسم و واکنش های آلرژیک دیگر نسبت به عوامل مضر ساخته شده است. گیاه، چمن و درخت نیز منبع گرده است، که می تواند به عنوان عوامل موثر در برخی از آسم ها  عمل کند. گرده موجود هوا در طول سال متغییر است، اما غلظت بیشتر در طول فصل رشد گیاهان است.

منابع آلاینده های هوا

شش آلاینده اصلی هوا که در جدول زیر ذکر شده اند توسط آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) به عنوان آلاینده های شاخص تعیین شده اند به این معنی که غلظت این آلودگی ها در جو به عنوان شاخص های کیفیت کلی هوا مورد ارزیابی قرار می گیرد. منابع، غلظت های قابل قبول و تاثیرات آلاینده های شاخص در جدول زیر خلاصه شده است.

عوامل آلودگی هوا در تهران

درکشور ما طبق اظهار نظر مقامات رسمی در سال هالی گذشته بنزینی وارد شده است که شامل آلودگی MMT (Methylcyclopentadienyl Manganese Tricarbonyl) که یک افزودنی بنزین است و باعث افزایش عدد اکتان می شود تا ضربه و کوبش به موتور خودرو را کاهش دهد.

اتحادیه تولید کنندگان خودرو اخیرا یک آزمایش بر روی بنزین انجام داده است که در تهران فروخته می شود. خبرگزاری رسمی ایران اعلام کرد که بنزین حاوی MMT دلیل اصلی آلودگی هوا تهران است.همچنین سازمان بازرسی دولتی تأیید کرده است که بنزین وارداتی حاوی عناصر آلاینده است. البته اعلام شد که بنزین های تولید در پتروشیمی های داخلی از کیفیت مطلوبی برخواردار نیستند.

بطور کلی در تهران بعلت افزایش جمعیت روز افزون کیفیت پایین بنزین، استفاده کم از وسایل نقلیه عمومی، فعالیت های صنعتی و… آلودگی هوا بخصوص در فصل زمستان به یک چالش اساسی تبدیل شده است.

راه های مقابله با عوامل آلودگی هوا

از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید

با تشویق کردن عموم مردم به استفاده از این روش برای کاهش آلاینده ها و همچنین به عنوان روشی برای ذخیره کردن زمان و پول می توان گام موثری در حل این مشکل برداشت.

صرفه جویی در مصرف انرژی

وقتی از منزل یا محل کار خود خارج می شوید لامپ های اضافه و وسایل برقی غیر ضروری را خاموش کنید زیرا سوخت های فسیلی زیادی برای تولید این برق سوخته می شود و آلاینده های جدیدی وارد محیط می کنند.  

بازیافت و استفاده بهینه

همه ما در زندگی روزمره باید مفهوم استفاده بهینه و بازیافت را به خوبی نهادینه کنیم. مثلا وسایلی که برای شما مورد استفاده نیست را دور نیندازید و با کمی خلاقیت کاربرد بهتری برای آن پیدا کنید.

استفاده از انرژی های پاک

در شرایط کنونی استفاده از فن آوری های انرژی پاک مانند خورشید، باد و زمین گرمایی در حال افزایش است. دولت های کشورهای مختلف، برای کسانی که علاقه مند به نصب صفحات خورشیدی برای خانه خود هستند، کمک هزینه بالایی تعیین می کنند. این فرآیندی بسیار طولانی برای جلوگیری از آلودگی هوا خواهد بود.

بیشتر بخوانید: تولید سوخت هیدروژنی پاک از اسید فرمیک

بکارگیری دستگاه های بهینه از نظر انرژی

استفاده کردن از لامپ فلورسنت فشرده کم ‌مصرف یا CFL مصرف برق کمتری نسبت به دیگر لامپ ها دارند. آنها عمر مصرف طولانی تری دارند، برق کمتری مصرف می کنند، صورتحساب های برق کمتری در پی دارند و همچنین به کمتر شدن آلاینده ها با مصرف انرژی کمتر کمک می کنند.